เป็นที่ทราบกันดีว่า คนรุ่นใหม่มีแนวโน้มจะเป็นโรคกรดไหลย้อน (gastroesophageal reflux disease / GERD / "เกิร์ด") มากขึ้น
นอกจากโรคนี้ทำให้เกิดอาการมากมาย เช่น ท้องอืด แน่นท้อง แสบร้อนหน้าอก จุกขย้อน เรอจากหลอดอาหารอักเสบ ฯลฯ แล้ว... โรคกรดไหลย้อนในบางคนพบว่า กรดไหลย้อนสูงขึ้นมาถึงระดับคอ ทำให้เกิดอาการต่างๆ เช่น แสบคอ เจ็บคอ เสียงแหบ ฯลฯ ได้
...
โรคกรดไหลย้อนลงกล่องเสียง (laryngopharyngeal reflux disease / LPR / "แอลพีอาร์") มักจะมีอาการรุนแรงกว่าโรคกรดไหลย้อนหรือเจ้า "เกิร์ด" ทั่วๆ ไป เนื่องจากเยื่อบุกล่องเสียงทนกรดได้น้อยกว่าหลอดอาหาร
...
ภาพที่ 1 > แสดงกลไกของโรคกรดไหลย้อน
- อาหาร น้ำ ลม และกรดในกระเพาะอาหารอาจไหลย้อนขึ้นจากกระเพาะอาหาร (ลักษณะคล้ายถุง) ไปยังหลอดอาหาร (ท่อที่มีลูกศรอยู่ข้างๆ)ได้
...
ภาพที่ 2 > แสดงกลไกของโรคกรดไหลย้อนลงกล่องเสียง
- โปรดสังเกตว่า การขย้อนของอาหาร น้ำ และลมที่กรดหรือน้ำดีผสมอยู่ด้วยขึ้นมาสูงมากจนถึงระดับกล่องเสียง (สูงกว่าหลอดอาหาร)
...
ภาพที่ 3 > แสดงเยื่อบุหลอดอาหารอักเสบ เป็นแผล และตีบตันจากโรคกรดไหลย้อนเรื้อรัง > /[ Wikipedia ]
...
อาการของโรคกรดไหลย้อนลงกล่องเสียงมักจะไม่ชัดเจน ที่พบบ่อยได้แก่
- เสียงแหบ
- มีของเหลว (รสเปรี้ยวจากกรด หรือขมจากน้ำดี) ไหลลงคอ
- บางครั้งเหมือนมีเสมหะในคอตลอดเวลา
- ไอกระแอม หรือรู้สึกอยากขากเสมหะบ่อยๆ
...
- ฟันสึก เสียวฟัน ฟันผุ
- มีกลิ่นปาก
- กลืนอาหาร น้ำ หรือเม็ดยาลำบากกว่าปกติ
- ไอมาก ไอเรื้อรัง โดยเฉพาะไอหลังอาหาร หรือไอเวลาเอนลงนอน
...
- จุกในลำคอ รู้สึกคล้ายๆ กับมีก้อนในลำคอ
- แสบร้อนยอดอก เจ็บหน้าอก เรอเปรี้ยวบ่อยๆ
- หายใจลำบาก หรือสำลักบ่อยๆ
...
ภาพที่ 4 > แสดงอาการของความรู้สึกคล้ายมีอะไรจุกในลำคอ หรือคล้ายมีก้อนอยู่ในลำคอ
...
ภาพที่ 5 > แสดงกลไกของโรค
- กลไกของโรคเกิดจากหูรูดบริเวณส่วนล่างของหลอดอาหาร (บริเวณใกล้กะบังลมที่คั่นระหว่างช่องอกกับช่องท้อง) ทำงานได้ไม่ดี ทำให้กรดไหลย้อนขึ้นได้
...
การรักษาโรคนี้จำเป็นต้องอาศัยการปรับเปลี่ยนแบบแผนการใช้ชีวิต หรือไลฟ์สไตล์ (lifestyle)... ถ้าไม่ยอมเปลี่ยนแปลงอาจต้องพึ่งยาลดกรด และยาอื่นๆ ช่วยเสริมไปตลอดชีวิต
ฟังดูเหมือนกับว่า ถ้ารวย... มีสตางค์จ่ายค่ายา หรือถ้ารักษาฟรี... ไปเอายากี่ครั้งก็ไม่เสียสตางค์ ทำไมจะต้องปรับตัว
...
คำตอบคือ ถ้ากรดไหลย้อนนานๆ... โอกาสที่หลอดอาหารจะเป็นแผล ตามด้วยแผลกลาย (เยื่อบุจะแปรสภาพจากการอักเสบเรื้อรัง) จะสูงขึ้น แผลกลายจากโรคกรดไหลย้อนอาจกลายเป็นมะเร็งหลอดอาหารได้ในระยะยาว
ทางที่ดีคือ ใช้ยาด้วย และปรับตัวด้วย เพื่อให้พึ่งยาน้อยลง และอาการของโรคทุเลาลงโดยเร็ว
...
วิธีปรับตัวต้านโรคกรดไหลย้อนที่สำคัญได้แก่
(1). กินเกือบอิ่ม
- ถ้ากินจนอิ่ม... ปริมาตร "อาหาร+น้ำ+ลม" ในกระเพาะอาหารจะเพิ่มขึ้น (อาหาร+น้ำเพิ่มขึ้น) ทำให้กรดไหลย้อนมากขึ้น
(2). ไม่กินข้าวคำน้ำคำ
- ถ้ากินข้าวคำน้ำคำ... ปริมาตร "อาหาร+น้ำ+ลม" ในกระเพาะอาหารจะเพิ่มขึ้น (น้ำมากขึ้น) ทำให้กรดไหลย้อนมากขึ้น
(3). ไม่กินไปพูดไป
- การกินไปพูดไปจะทำให้คนเรากลืนลมลงไปในท้องมากขึ้น ปริมาตร "อาหาร+น้ำ+ลม" ในกระเพาะอาหารจะเพิ่มขึ้น (ลมมากขึ้น) ทำให้กรดไหลย้อนมากขึ้น
(4). ไม่กินลม
- การดื่มน้ำอัดลมและเบียร์จะทำให้น้ำและลมในท้องมากขึ้น ปริมาตร "อาหาร+น้ำ+ลม" ในกระเพาะอาหารจะเพิ่มขึ้น (น้ำและลมเพิ่มขึ้น) ทำให้กรดไหลย้อนมากขึ้น
...
(5). ไม่สูบลม
- การสูบบุหรี่ ซิการ์ ยาสูบ หรือมอระกู่(ยาสูบแขกที่ให้ควันผ่านน้ำ) ทำให้ลมในท้องมากขึ้น กรดไหลย้อนมากขึ้น
...
(6). ไม่ดื่มน้ำมากเกิน
- การดื่มน้ำมากเกินจะทำให้น้ำในท้องมากขึ้น ปริมาตร "อาหาร+น้ำ+ลม" ในกระเพาะอาหารจะเพิ่มขึ้น (น้ำเพิ่มขึ้น) ทำให้กรดไหลย้อนมากขึ้น
...
(7). ไม่ดื่มเหล้า
- เหล้า เบียร์ ไวน์ หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อื่นๆ ทำให้กระเพาะอาหาร หลอดอาหาร และเยื่อบุกล่องเสียงอักเสบได้ง่ายขึ้น
...
(8). หลีกเลี่ยงอาหารบางอย่าง
- อาหารบางอย่างอาจทำให้กรดในกระเพาะอาหารเพิ่มขึ้น หรือทำให้หูรูดหลอดอาหารทำงานได้น้อยลง เช่น น้ำส้ม น้ำมะนาว มะเขือเทศ หัวหอม สะระแหน่ กระเทียม กาแฟ ชอคโกแลต โกโก้ อาหารไขมันสูง ฯลฯ
...
(9). ไม่เอนหลังอาหาร
- ถ้านอนหลังอาหารทันที... กรดจะไหลย้อนได้ง่ายขึ้น เปรียบคล้ายขวดใส่น้ำเต็ม ถ้าเอียงขวด... น้ำจะล้นออกจากขวดได้ง่าย ถ้าตั้งขวดตรง... น้ำจะล้นออกจากขวดได้ยาก
- ถ้าชอบนอนหลังอาหารจริงๆ หรือง่วงมากจริงๆ ควรนอนบนเก้าอี้นอนที่ยกส่วนหัวสูงกว่าส่วนท้อง
...
ภาพที่ 6 > แสดงภาพกระเพาะอาหาร-หลอดอาหารในท่านอน
- โปรดสังเกตว่า กรดจะไหลย้อนได้ง่ายกว่าท่ายืนหรือนั่ง
...
(10). ไม่เบ่ง
- การเบ่งหรือออกแรงมากๆ เช่น ยกของหนัก ฯลฯ หลังอาหารทำให้แรงดันในช่องท้องมากขึ้น กรดจะไหลย้อนได้มากขึ้น
ภาพที่ 7 > แสดงการยกของหนัก
...
(11). ไม่กินใกล้เวลานอน
- ถ้ากินใกล้เวลานอน โดยเฉพาะมื้อเย็น... อาหารที่ย่อยได้ไม่หมด ยังผ่านไปยังลำไส้เล็กไม่หมด จะไหลย้อนขึ้นได้ง่าย
- วิธีที่ดีคือ กินข้าวเย็นให้เร็ว อย่างน้อยก่อนพระอาทิตย์ตกดิน หรือก่อนนอน 3 ชั่วโมงขึ้นไป
- ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้น... ควรลองกินอาหารให้เร็วขึ้นคราวละ 1 ชั่วโมง เพื่อให้อาหารได้รับการย่อย และผ่านไปยังลำไส้เล็กก่อนนอน
...
(12). กินผักผลไม้
- ผักผลไม้มีใยอาหาร (ไฟเบอร์) ทำให้ระบบทางเดินอาหารทำงานได้ดีขึ้น ควรกินผักผลไม้เพิ่มขึ้นทีละน้อย ดื่มน้ำระหว่างมื้อ (ไม่ใช่หลังอาหารทันที) ให้มากพอ เพื่อป้องกันท้องอืด
...
(13). ออกกำลัง
การออกแรง-ออกกำลังมีส่วนช่วยให้ทางเดินอาหารทำงานได้ดีขึ้น และช่วยป้องกันโรคอ้วน และโรคอ้วนลงพุง
...
(14). ไม่ใส่เสื้อผ้าคับ
- การบีบหลอดยาสีฟันทำให้ยาสีฟันไหลออกจากหลอดได้ฉันใด การใส่เสื้อผ้าคับก็บีบอาหาร น้ำ และลมออกจากกระเพาะอาหาร ทำให้กรดไหลย้อนได้ฉันนั้น
...
(15). ระวังอย่าให้อ้วน
- คนอ้วนโดยเฉพาะอ้วนลงพุงจะมีไขมันในช่องท้องเพิ่มขึ้น ไขมันเหล่านี้จะกดกระเพาะอาหาร ทำให้กรดไหลย้อนได้ง่ายขึ้น
...
(16). หนุนหัวเตียง
- หนุนหัวเตียงให้สูงขึ้นประมาณ 6-8 นิ้ว หรือ 15 เซนติเมตร เพื่อลดกรดไหลย้อนในช่วงเวลานอน
- ไม่ควรหนุนหมอนสูงหรือหนุนหมอนหลายใบ เนื่องจากจะทำให้ส่วนท้องงอลง แรงดันในช่องท้องเพิ่มขึ้น กรดไหลย้อนมากขึ้น
...
ภาพที่ 8 > แสดงการหนุนหัวเตียงให้สูงขึ้น
...
(17). พักผ่อนให้พอ
- นอนให้พอ... ผู้ใหญ่ส่วนใหญ่ต้องการนอนวันละ 7 ชั่วโมงขึ้นไป ส่วนน้อยต้องการนอนน้อยกว่านี้
- การนอนน้อยเกินทำให้หิวง่าย กินอาหารประเภท "หวานๆ มันๆ" เพิ่มขึ้น ทำให้เครียดง่าย อ้วนง่าย ซึ่งจะทำให้กรดไหลย้อนเพิ่มขึ้น
...
การรักษาโรคเรื้อรังส่วนใหญ่จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือกัน ทั้งฝ่ายคนไข้และฝ่ายหมอ... ผลการรักษาในคนไข้ที่มี "วินัย" ในการใช้ชีวิตมักจะได้ผลดี อายุยืนอย่างมีคุณภาพ ตรงกันข้ามคนไข้ที่ไม่ค่อยมี "วินัย" เอาแต่ใจตัวเองมักจะรอดยาก
ตัวอย่างเช่น คนไข้เบาหวานที่ใส่ใจสุขภาพดี กินพอประมาณ ใช้ยาตามที่หมอแนะนำ... แบบนี้ส่วนใหญ่จะไม่ต้องถูกตัดเท้าตัดขา ไตเสื่อมสภาพช้า ตาเสื่อมสภาพช้า หัวใจเสื่อมสภาพช้า อายุยืนยาว
...
ส่วนคนไข้เบาหวานที่ละโมบโลภมาก เอาแต่ใจตัวเอง เช่น กินลำไยคราวละ 2 กิโลฯ (พบมากหน้าลำไย ขอไม่บอกว่าที่ไหน) มักจะรอดยาก
ส่วนใหญ่คนไข้โรคเรื้อรังที่ละโมบโลภมากมักจะชอบโทษคนอื่น โทษหมอไม่ดี โทษยาไม่ดี ไม่ค่อยโทษตัวเอง บาปกรรมที่ชอบเพ่งโทษติเตียนคนอื่นสะสมมากเข้าๆ ร่วมกับความประพฤติใหม่ทำให้รอดยากในระยะยาว
...
เรียนเสนอให้พวกเราหันมาใส่ใจสุขภาพ และใช้ยาอย่างเหมาะสมตามที่หมอใกล้บ้านท่านแนะนำ อย่าลืมว่า คนเรามีศักยภาพที่จะทำอะไรดีๆ ได้มากกว่าที่คิดไว้เสมอ
ถึงตรงนี้... ขอให้พวกเรามีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ
...
ที่มา
...
- ขอขอบพระคุณ > ท่านอาจารย์ นพ.ภูริช ประณีตวตกุล ภาควิชาโสต ศอ นาสิกวิทยา คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี > แผ่นพับเรื่อง "โรคกรดไหลย้อนลงกล่องเสียง (Laryngopharyngeal Reflux Disease)". บริษัท เอไซ (ประเทศไทย) มาร์เก็ตติ้ง จำกัด.
...
- ข้อมูลในบล็อก "บ้านสุขภาพ" เป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ไม่ใช่รักษาโรค
- ท่านผู้อ่านที่มีโรคประจำตัว หรือมีความเสี่ยงต่อโรคสูง... ควรปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้
...
- ขอขอบพระคุณ > อ.นพ.ศิริชัย ภัทรนุธาพร สสจ.ลำปาง + อ.นพ.โอฬาร ยิ่งเสรี ผอ.รพ.ห้างฉัตร + อ.อรพินท์ บุญเสริม + อ.อนุพงษ์ แก้วมา > สนับสนุนเทคนิค iT.
- นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ ศูนย์แพทย์ชุมชน (CMU) แม่สัน-เมืองยาว โรงพยาบาลห้างฉัตร ลำปาง > 7 พฤศจิกายน 2551.
ผมเป็นกรดใหลย้อนในกล่องเสียง